Nga sẽ ủng hộ Việt Nam hay Trung Quốc ở Biển Đông?

Cho đến nay Nga vẫn chưa có một tuyên bố công khai về lập trường của mình với Biển Đông. Liệu người Nga sẽ ủng hộ Việt Nam hay Trung Quốc?

Tạp chí Diplomat vừa đăng một bài bình luận có tựa đề: “Tại sao Nga không ủng hộ Trung Quốc ở Biển Đông?” của tác giả Mu Chunshan. Đây là góc nhìn của dư luận thế giới về mối quan hệ Nga – Trung nói chung và chính kiến của Nga trong vấn đề Biển Đông nói riêng. Chúng tôi xin dịch lại bài viết này để cung cấp thêm cho độc giả một góc nhìn về vấn đề. Sau đây là nội dung bài viết:

"Gần đây, căng thẳng về tranh chấp hàng hải trong vùng Biển Đông dường như đã vượt qua điểm nóng Senkaku/Điếu Ngư. Trung Quốc và Việt Nam đang bị lôi kéo vào cuộc xung đột chính trị tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ qua vì cái giàn khoan dầu gần quần đảo Hoàng Sa. Ngoài ra, bắt giữ ngư dân Trung Quốc của Philippines đã tăng lên sự bất hòa giữa Trung Quốc và Philippines. Với tất cả những xích mích xảy ra cùng một lúc, tình hình ở Biển Đông đã bất ngờ trở nên rất nghiêm trọng.

Giàn khoan của Trung Quốc hạ đặt trái phép vào vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam.

Trong bối cảnh này, chúng ta đã thấy Mỹ chỉ trích Trung Quốc, thể hiện sự hỗ trợ cho Việt Nam, và bảo vệ quân đội Philippines. Nhưng chúng tôi đã không thấy Nga - "đối tác chiến lược" của Trung Quốc công khai ủng hộ lập trường của Trung Quốc về tranh chấp Biển Đông. Điều này đã làm đảo lộn suy nghĩ của một số người ở Trung Quốc và cho thấy rằng mối quan hệ Trung -Nga không tốt như tưởng tượng của họ. Thậm chí ngay cả về vụ tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư giữa Trung Quốc và Nhật Bản, Nga cũng giữ một quan điểm rất mơ hồ. Tuy nhiên điều này không có nghĩa là Nga dùng chính sách hai mặt với Trung Quốc. Thay vào đó, có những yếu tố chính trị và chiến lược phức tạp ràng buộc Nga.

Đầu tiên, mối quan hệ Trung Quốc-Nga khác với quan hệ Mỹ-Philippines. Trung Quốc và Nga không phải là đồng minh. Không có hiệp ước liên minh giữa họ như giữa Mỹ và Philippines cũng như giữa Mỹ và Nhật Bản. Trong một mối quan hệ liên minh, mỗi bên có nghĩa vụ điều ước quốc tế hỗ trợ chính trị và thậm chí cả quân sự với đối tác của mình. Trong quan hệ quốc tế, đây là loại cấp cao nhất của mối quan hệ song phương. Trong khi mối quan hệ Trung Quốc-Nga có một số đặc điểm của quan hệ đối tác chiến lược toàn diện nhưng hai bên không bị ràng buộc bởi các nghĩa vụ hiệp ước để phấn đấu cho không gian quốc tế của nhau và lợi ích quốc gia.

Trong một thời gian dài, phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc đã nhấn mạnh quan hệ Nga - Trung. Các khi phương tiện truyền thông ở nước ngoài cũng thường quá lời khen ngợi mối quan hệ này. Đôi khi người ta thậm chí còn nói rằng Trung Quốc và Nga là "đồng minh" mà không có hiệp ước liên minh. 

Điều này đã khiến nhiều người tin rằng sự hợp tác chính trị Trung Quốc-Nga là vô biên và là một bảo đảm tuyệt vời cho an ninh Trung Quốc. Nhưng sự thật của quan hệ quốc tế cho thấy rằng quan hệ Trung – Nga sẽ không ảnh hưởng đến chính sách cơ bản của Trung Quốc ở Biển Đông và Hoa Đông.

Thực tế quan hệ Trung Quốc-Nga cơ bản dựa trên lợi ích chung. Trong khi Biển Đông không phải là một nơi mà Nga có thể mở rộng lợi ích của mình, cũng không phải là nơi cần thiết để Nga can thiệp vào. Người Trung Quốc không thể hiểu sai tính chất của mối quan hệ Trung Quốc-Nga và mong đợi quá nhiều từ Nga.

Đối với Nga, vấn đề quan trọng nhất hiện nay là căng thẳng Ukraine. Trong ảnh là Tổng thống Putin gặp tân Tổng thống Ukraine ở Pháp nhân dịp lễ kỷ niệm 70 năm cuộc đổ bộ Normandy. 

Thứ hai, Nga thích mối quan hệ tốt với các nước xung quanh Biển Đông và cũng không muốn làm mất lòng các nước Đông Nam Á vì lợi ích của Trung Quốc. Như đã nói ở trên, Nga không ủng hộ Trung Quốc về vấn đề Biển Đông. Một trong những lý do quan trọng nhất cho điều này là Nga thích quan hệ tốt với nhiều nước Đông Nam Á.

Ví dụ, người tiền nhiệm của Nga, Liên Xô, đã có lịch sử gần gũi với Việt Nam hơn là Trung Quốc. Vì hỗ trợ mạnh mẽ của Liên Xô, Việt Nam đã có thể chống lại Hoa Kỳ. Sau đó, khi Việt Nam bị Trung Quốc tấn công ở biên giới, một lần nữa Liên Xô lại giúp đỡ Việt Nam.

Sau sự sụp đổ của Liên Xô, Nga thừa hưởng tình hữu nghị đặc biệt này. Không có điều gì cản trở cho sự phát triển của mối quan hệ Nga-Việt Nam. Cũng không có tranh chấp nghiêm trọng hay các cuộc xung đột trong lịch sử hai nước. Hơn nữa hai nước đã có lịch sử hợp tác quốc phòng lâu dài từ Thế chiến II đến nay. Rất nhiều vũ khí của Việt Nam xuất xứ từ Nga.

Nga cũng rất thích một mối quan hệ tốt với Philippines. Ví dụ, cách đây hai năm, ba tàu hải quân Nga ( bao gồm cả tàu khu trục chống ngầm Panteleyev) đã đến thăm Manila ba ngày. Theo Nga, chuyến thăm này đã giúp cải thiện quan hệ Nga-Philippines.

Thứ ba, Nga không cần thiết phải can thiệp vào Biển Đông để phải đối đầu trực tiếp với Mỹ. Hiện nay trọng tâm chiến lược của Nga là ở châu Âu, đặc biệt là cuộc khủng hoảng Ukraina đang khiến quan hệ Nga và phương Tây trở nên băng giá. Một vấn đề như vậy sẽ rất khó để giải quyết trong ngắn hạn. Vì thế, Nga không mong muốn và cũng không đủ khả năng để đối đầu với Mỹ ở Biển Đông.

Bên cạnh đó, tranh chấp ở Biển Đông không thực sự là xung đột giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ. Các tranh chấp xuất phát từ những bất đồng giữa các nước có tuyên bố chủ quyền chồng lấn trên Biển Đông. Mỹ chỉ là một yếu tố ảnh hưởng, không phải là một yếu tố quyết định tương lai của tình hình. Là một người ngoài cuộc, Nga thậm chí còn không có động cơ để hỗ trợ Trung Quốc và chỉ trích Mỹ.

Thứ tư, sự phát triển của Trung Quốc cũng thực sự gây ra một số lo lắng cho Nga. Theo một số quan điểm ở phương Tây, sự bất hòa giữa Trung Quốc và các quốc gia ở Biển Đông khác có thể sẽ hạn chế việc Trung Quốc "mở rộng" vào các khu vực khác. 

Trong khi đó ở Nga vẫn luôn tồn tại những lo ngại rằng sự phát triển của Trung Quốc sẽ dẫn đến việc vùng Viễn Đông của Nga sẽ dần dần bị Trung Quốc thôn tính. Mặc dù các quan chức Nga rất lạc quan về tiềm năng hợp tác ở Viễn Đông, họ chưa bao giờ nới lỏng cảnh giác về cái gọi là “bành trướng lãnh thổ” của Trung Quốc.

Không cần phải cho Trung Quốc cảm thấy nghi ngờ và thất vọng về lập trường của Nga về tranh chấp Biển Đông. Hàng chục năm nghe lẫn nhau đã hình thành nền tảng cho thoả thuận ngầm trong mối quan hệ Trung Quốc-Nga. 

Ví dụ, về vấn đề này hiện nay Nga coi trọng nhất là Crimea, Trung Quốc đã không công khai ủng hộ Nga, thay vì lựa chọn để tránh cuộc bỏ phiếu ở Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là Trung Quốc phản đối lập trường của Nga. Bởi cùng một logic, lập trường trung lập của Nga trong các tranh chấp ở Biển Đông không có nghĩa là Nga không hỗ trợ Trung Quốc. Nga có cách riêng của mình hỗ trợ Trung Quốc, chẳng hạn như các cuộc tập trận chung Nga-Trung Quốc gần đây ở biển Hoa Đông. 

Hành động này gây ra ghen tị và nghi ngờ ở phương Tây. Trung Quốc và Nga lại có nhiều hành động phong phú khác cho các chính sách không rõ ràng, mà thực sự là bằng chứng về quan hệ đối tác ngày càng sâu. Sự sắp xếp này cho cả Trung Quốc và Nga không gian vận động họ cần để tối đa hóa lợi ích quốc gia của họ".

Như vậy trong vấn đề Biển Đông, người Nga sẽ giữ thái độ mơ hồ vì đối với cả Việt Nam và Trung Quốc họ đều có quan hệ đối tác chiến lược. Vì những lợi ích quốc gia của mình, Nga sẽ không bày tỏ sự ủng hộ công khai với bất kỳ bên nào trong căng thẳng giữa Việt Nam - Trung Quốc nói riêng, giữa Trung Quốc với các quốc gia Biển Đông khác nói chung.

( Theo nguoiduatin.vn )